Nýlega voru gefnar út tvær áhugaverðar greinar í vefritinu Skrina.is.
Sú fyrri nefnist: „Hvenær sólarhringsins er hagkvæmast að lýsa vetrarræktað grænmeti?“og er eftir Christinu Stadler, lektor við LbhÍ. Sú seinni nefnist: „Geitfé á Íslandi – uppruni, staða og framtíðarhorfur“ og eru höfundar Birna Kristín Baldursdóttir, Albína Hulda Pálsdóttir og Jón Hallsteinn Hallsson en þau eru öll starfsmenn LbhÍ.
Hér grípum við niður í grein Christinu:
„Vetarræktun í gróðurhúsum á Íslandi er algjörlega háð aukalýsingu. Lýsing getur því lengt uppskerutímann. Yfir háveturinn er rafmagnskostnaður mjög hár en hann er hægt að lækka með því að lýsa á nóttunni og um helgar. Markmið tilraunarinnar var að prófa hvort ásættanleg uppskera fengist með því að lýsa á ódýrari tímum sólarhringsins.
Paprikur (cv. Ferrari og cv. Viper) og tómatar (cv. Encore) voru ræktuð undir háþrýsti natríumlömpum í tveimur tilraunaklefum. Annar klefinn fékk hefðbundinn lýsingartíma eða frá kl. 04.00-22.00 allt ræktunartímabilið. Í hinum klefanum var ljósi stýrt eftir kostnaði. Yfir dýrara tímabilið (1.nóv.- 1.mars) var lýst um helgar (24 klst. báða dagana) og að nóttu virku dagana, þó þannig að vikulegt ljósmagn var jafnt í báðum klefum. Yfir ódýrara tímabilið var gefin jöfn lýsing frá kl. 04.00-22.00 líkt og í hinum klefanum.
Þegar paprika fékk ljós á nóttunni og um helgar var söluhæf uppskera 5-10% minni en við venjulegan lýsingartíma. Hins vegar, nálgast uppskeran stöðugt uppskeru við venjulegan lýsingartíma eftir að hefðbundin lýsing hófst aftur. Uppsöfnuð söluhæf uppskera af tómötum var ámóta fyrir báða meðferðarliði framan af en svo dró í sundur og í lok uppskeru fékkst um 15% meiri uppskera við hefðbundinn lýsingartíma. Frá rekstrarlegu sjónarmiði er þvi mælt með að lýsa á hefðbundnum tímum sólarhringsins.“
Grein Birnu og félaga fjallar um geitur og eftirfarandi er ágrip af fróðlegri grein þeirra:
„Talið er að geitfé hafi fyrst borist til Íslands með landnámsmönnum og hafi verið hér án innblöndunar í um 1100 ár. Ekki er fullvíst um uppruna geitfjárstofnsins en jafnan er talið að landnámsmenn hafi haft með sér búfé frá heimahögum sínum í Noregi. Þó hafa rannsóknir ekki útilokað þann möguleika að íslenskt búfé eigi sér flóknari uppruna, en slíkt væri í samræmi við uppruna þeirra þjóða sem nú byggja Norður-Atlantshafið. Fornleifafræðilegar greiningar á dýrabeinum sýna að á 9. og 10. öld voru geitur á flestum bæjum en þeim fór fækkandi eftir það; við upphaf 13. aldar voru geitur orðnar sjaldgæfar í íslenskum dýrabeinasöfnum en á móti fjölgaði kindum. Nokkrar ástæður eru taldar fyrir þessari breytingu, t.d. aukið mikilvægi útflutnings á ullarvörum, kólnandi loftslag og eyðing skóga.
Íslenski geitfjárstofninn er lítill lokaður erfðahópur sem lengst af hefur talið innan við 1000 dýr. Stofninn hefur sveiflast mikið í gegnum tíðina, frá 62 geitum árið 1885 upp í um 3000 geitur árið 1930 þegar fjöldinn varð hvað mestur. Í árslok 2015 taldi stofninn 1008 vetrafóðraða geit í 104 hjörðum. Stofnstærðarsveiflurnar hafa að öllum líkindum sett mark sitt á stofninn og nýlegar rannsóknir sýna að virk stofnstærð er mjög lág eða innan við 10 einstaklingar. Á árunum 1930 til 1960 fækkaði verulega í stofninum og árið 1965 var farið að greiða stofnverndarstyrk til geitfjárbænda í von um að hamla mætti þeirri neikvæðu þróun. Undanfarin ár hefur áhugi á geitfjárrækt aukist og hefur stærð stofnsins tvöfaldast frá árinu 2006. Vegna mikillar skyldleikaræktar, takmarkana á flæði erfðaefnis milli landshluta vegna sauðfjárveikivarnalína var byrjað að safna hafrasæði árið 2010. Söfnun og frysting sæðis þjónar einnig sem trygging gegn meiriháttar stofnstærðarsveiflum. Til eru rúmlega 1200 sæðisskammtar úr 17 höfrum frá sjö bæjum. Þetta hefur til dæmis gert útflutning á sæði mögulegan og er nú orðinn til vísir að íslenskri geitahjörð í Bandaríkjum Norður-Ameríku.“
